120 LAT ELEKTRYFIKACJI WĄGROWCA

Dziś trudno wyobrazić sobie życie bez elektryczności. Elektryczność jest dzisiaj tak powszechnie używana, że chwilową utratę prądu traktujemy jako zakłócenie rytmu codziennego życia. A przecież od początku elektryfikacji na szeroką skalę minęło zaledwie sto lat! W listopadzie br. minęło sto lat od uruchomienia w Wągrowcu pierwszej elektrowni parowej. Pod tym względem o dwa lata wyprzedziliśmy Warszawę.

Początki elektryfikacji wiążą się z uruchomieniem w 1882 roku przez Thomasa Edisona pierwszej elektrowni publicznego użytku w Nowym Jorku. Prędko zaczęły powstawać kolejne zakłady tego typu: w Monachium i Petersburgu (1883), w Berlinie (1884) i in. Biorąc pod uwagę panujące wówczas warunki, wynalazek upowszechniał się w szybkim tempie. Było to możliwe dzięki wyspecjalizowanym firmom inwestującym w rozwój technologii. Jedną z nich była spółka HELIOS AG z Kolonii. Należała ona do najbardziej innowacyjnych firm tego typu na przełomie XIX i XX wieku. Wdrażała ona kompletne elektrownie z nowym wówczas systemem prądu zmiennego. To właśnie koloński Helios zajął się uruchomieniem elektrowni w Wągrowcu.

Decyzję o jej budowie podjęły władze samorządowe już w 1899 roku. W radzie miejskiej wyłoniono komisję, odpowiedzialną za zaprowadzenie w Wągrowcu elektryczności. Komisja wywiązała się z zadania wzorowo. Wprawdzie budowa elektrowni parowej nie była tania, ale zdołano dotrzymać założonych terminów. Całość kosztów: 21 tys. marek, poniosło miasto. Halę elektrowni, przy ul. Kościuszki, w pobliżu Jeziora Durowskiego, zbudowała miejscowa firma Sroczyńskiego. Resztą zajęli się pracownicy Heliosa. W zbiorach wągrowieckiego muzeum zachowała się fotografia pamiątkowa, na której widzimy wznoszących toast pracowników Heliosa, którzy dumnie wznoszą transparent z napisem: 10 000 wolt/ 1000 amper. Czy zdawali sobie sprawę z przełomu, który stawał się ich udziałem?

Zabłyśniecie pierwszych elektrycznych lamp oświetleniowych w Wągrowcu komentowano na łamach czasopism z satysfakcją, ale też dystansem. Na łamach „Postępu” skwitowano ten fakt w kilku krótkich zdaniach: „Wągrowiec: od kilku dni oświeca nasze miasto światło elektryczne. Wszystkim się podoba. Wypadło bardzo ładnie. Pieniądze, które kosztuje, są też ładne!”

(M. Moeglich)

 

*

Firma elektrotechniczna HELIOS (Helios AG für elektrisches Licht und Telegraphenanlagenbau) powstała w 1882 r. w Ehrenfeld (w 1888 r. włączone w granice Kolonii). Firma odegrała dużą rolę w pionierskim okresie elektryfikacji, jednakże trudności gospodarcze doprowadziły do ​​przejęcia przez Berliner Allgemeine Elektricitäts-Gesellschaft (AEG), który zlikwidował firmę w 1905 r.  Była to jedna z najbardziej innowacyjnych firm tego typu na przełomie XIX i XX wieku.Wyprodukowano kompletne elektrownie z nowym wówczas systemem prądu zmiennego, które uruchomiono w całej Europie.

*