„Cisterscapes – Cistercian landscapes connecting Europe” to międzynarodowy projekt, oferujący nowe spojrzenie na klasztory i ich pracę, której ślady trwale zapisane są w krajobrazie. Od średniowiecza, po czasy nowożytne klasztory tego zakonu powstawały na terenach nizinnych, często w bagnistych dolinach rzek. Cystersi, jako mistrzowie melioracji, uprawy ziemi i zrównoważonej gospodarki, pozostawili po sobie specyficzne cechy krajobrazu, które do dziś są wyróżnikiem związanych z nimi ośrodków. Cysterskie krajobrazy klasztorne są wspólnym europejskim dziedzictwem. Ich najbardziej charakterystyczne cechy to m.in.
- wyrafinowany systemem hydrotechniczny służący do zaopatrywania w wodę, utylizacji nieczystości i wytwarzania energii (studnie, kuchnie, latryny, browary, młyny);
- hodowla stawowa ryb w celu zaopatrzenia w podstawowy składnik postnej diety klasztornej;
- grangie (folwarki), wyspecjalizowane gospodarstwa rolne z odpowiednio dużymi gruntami pod rolnictwo i hodowlę zwierząt;
- duże lasy zaopatrujące dobra klasztorne w budulec i opał;
- uprawa winorośli do celów religijnych i handlowych;
- uprawa owoców i chmielu (sady, ogrody, chmielniki);
- dostęp do rynku miejskiego umożliwiający sprzedaż nadwyżek produkcji.
Wszystkie zarejestrowane elementy można odnaleźć na stronie: https://cisterscapes.geoway.de
Polecamy również aplikację do pobrania:
Wystarczy zeskanować kod z ilustracji albo pobrać apkę z GooglePlay: https://play.google.com/store/apps/details… lub AppStore: https://apps.apple.com/de/app/id1591241905
*
W projekcie „Cisterscapes – cysterskie krajobrazy łączące Europę” uczestniczy 18 ośrodków z Niemiec, Czech, Francji, Słowenii i Austrii. Polskę w projekcie reprezentują Miasto i Gmina Wągrowiec. Jego celem jest promocja cysterskiego dziedzictwa kulturowego oraz uzyskanieZnaku Dziedzictwa Europejskiego – wyróżnienia przyznawanego obiektom, które odegrały szczególną rolę w kształtowaniu historii i kultury Europy. Do tej pory Znak przyznano 48. obiektom w Europie, w tym 6. w Polsce.
Szczegóły i aktualności dostępne są na stronie: https://cisterscapes.eu
Klasztor w Wągrowcu i jego otoczenie, fot. M. Krzepkowski.
Współpraca pomiędzy ośrodkami pocysterskimi ukierunkowana jest na zwiększenie świadomości na temat historycznego krajobrazu kulturowego, jego promocji, promocji turystyki i nadania nowego impulsu dla rozwoju ośrodków uczestniczących w projekcie. W programie działań znalazło się m. in. wskazanie i opisanie zachowanych elementów krajobrazu pocysterskiego, zadania promocyjne, edukacyjne, inwestycje w infrastrukturę i europejski szlak łączący krajobrazy klasztorne ze wschodu na zachód na odcinku 1300 km.
Inwentaryzacja krajobrazu pocysterskiego objęła elementy dziedzictwa kulturowego w promieniu kilkudziesięciu kilometrów wokół ośrodków klasztornych. Prócz klasztorów najważniejsze cechy krajobrazu pocysterskiego to kanały wodne, młyny i stawy, stare winnice, rozległe lasy, folwarki, stare szlaki pielgrzymkowe i kaplice, dawne oficjalne dwory opackie z ogrodami i inne zabudowania.
W przypadku dziedzictwa cysterskiego na ziemi wągrowieckiej wyjątkowy w skali europejskiej jest zachowany układ urbanistyczny miasta klasztornego, z systemem wodnym ukształtowanym w wyniku działalności cystersów. Znakomitym wyróżnikiem naszego dziedzictwa jest również zachowany krajobraz otoczenia najstarszego polskiego ośrodka cysterskiego w Łeknie. Podjęcie badań nad zagadnieniem krajobrazu cysterskiego umożliwi identyfikację kolejnych elementów krajobrazu pocysterskiego na terenach należących niegdyś do klasztoru. Koordynacją projektu z ramienia Miasta Wągrowca i Gminy Wągrowiec, zajmuje się obecnie Muzeum Regionalne w Wągrowcu.
Aktualny stan inwentaryzacji krajobrazu klasztoru Łekno – Wągrowiec i innych ośrodków uczestniczących w projekcie jest dostępny online na stronie: https://cisterscapes.geoway.de
Po kliknięciu na wybrany obiekt otrzymacie opis danego elementu w jednej z dwóch wersji językowych (PL lub ENG).
Opracowanie dotyczące pocysterskiego krajobrazu klasztoru łekneńsko-wągrowieckiego jest dostępne do pobrania w formacie PDF: http://opatowka.blink.pl/old/wp-content/uploads/2021/07/cisterscapes_wagrowiec_lekno_pl_1.pdf
Katalog elementów krajobrazu klasztoru Łekno – Wągrowiec, do pobrania w formacie PDF: http://opatowka.blink.pl/old/wp-content/uploads/2021/07/cisterscapes_wagrowiec_lekno_pl_2_katalog.pdf
SPACERY HISTORYCZNE “ŚLADAMI CYSTERSÓW PO WĄGROWCU” – mapka oraz opis punktów na trasie spaceru (2 odcinki), do pobrania w formacie PDF:
http://opatowka.blink.pl/old/wp-content/uploads/2024/05/folder_trasa_sladami-cystersow-odcinek-1.pdf
http://opatowka.blink.pl/old/wp-content/uploads/2024/05/sladami-cystersow-2.pdf
