Kościół pw. św. Jakuba Apostoła
ul. Klasztorna 4
Zwiedzanie:kościół dostępny dla zwiedzających poza godzinami odprawiania mszy. Oprowadzanie – kontakt z Muzeum Regionalnym w Wągrowcu (tel. 67 268 59 11)
Kościół farny. Widokówka z pocz. XX wieku.
Kościół farny jest najstarszą w mieście świątynią (pierwsza wzmianka: 1381 r.). Początkowo był to kościół drewniany. W XV-XVI w. wystawiono nowy, murowany budynek w stylu późnogotyckim, odpowiadający aspiracjom parafian zamieszkujących w dynamicznie rozwijającym się wówczas mieście. Budynek kościoła powstawał w kilku etapach. W świątyni jest obecnie 10 ołtarzy z różnych epok.
Chorągiewka na zwieńczeniu zachodniej fasady (monogram: MARYA, data: 1638).
Ciekawostki:
*W ołtarzu głównym znajdował się pierwotnie obraz z wizerunkiem patrona świątyni – św. Jakuba Apostoła. W XIX w. obraz był mocno zniszczony i wykonano wówczas nowy, z przedstawieniem Trójcy Świętej. Po bokach umieszczono obrazy z przedstawieniami świętych. W 1939 r. przewieziono je do Warszawy w celu przeprowadzenia zabiegów konserwatorskich. W czasie II wojny światowej zaginęły. W 1947 r. zostały namalowane nowe, na podstawie fotografii, przez Leona Wróblewskiego. Pozostałe obrazy z ołtarza głównego zachowały się w oryginałach. W ostatnim czasie pojawiły się podejrzenia, że główny obraz z ołtarza przetrwał zawieruchę wojenną i znajduje się w Krakowie: https://www.youtube.com/watch?v=L5bm9tjcD-w&t=1s
Środkowa część ołtarza głównego – obrazy namalowane w 1947 r., fot. Zbigniew Paulus
*Jeden z ołtarzy bocznych w prezbiterium poświęcony jest św. Walentemu. Główny obraz zainstalowano w tym ołtarzu wtórnie – jest on od niego starszy (z pocz. XVI w.) . W XVIII w. pisano o nim, że słynął płynącymi zeń łaskami.
Obraz z wizerunkiem św. Walentego w ołtarzu bocznym, fot. Zbigniew Paulus
*Na zewnętrznych ścianach kościoła (szczególnie po stronie wschodniej) można zobaczyć miseczkowate zagłębienia w cegłach. Do dziś nie określono, w jakim celu zostały one wyżłobione. Prawdopodobne powstały wskutek krzesania ognia przy użyciu świdra ogniowego.
Tajemnicze zagłębienia w murze oraz inskrypcje po stronie wschodniej kościoła, fot. Marcin Moeglich.
*Przed kościołem znajduje się jedyny na świecie pomnik poświęcony ks. Jakubowi Wujkowi z Wągrowca. Był on synem wągrowieckiego piwowara Macieja Wujka, inicjującego wprowadzenie do ksiąg miejskich zapisów w języku polskim (w miejsce wcześniejszych, pisanych po łacinie). W późniejszym czasie ks. Jakub Wujek zasłynął jako tłumacz Pisma Świętego na język polski. Przygotowany przez niego przekład obowiązywał w polskim Kościele Rzymskokatolickim do połowy XX w., wpływając w poważnym stopniu na kształtowanie się współczesnej polszczyzny. Pierwszy pomnik odsłonięto w tym miejscu w latach 30. XX w. Został on zniszczony przez Niemców po zajęciu miasta w czasie II wojny światowej (w 1939 r.). Nowy pomnik odsłonięto w 1973 r. Poświęcił go ks. kardynał Stefan Wyszyński, który podsumował dzieło ks. J. Wujka słowami: „Dał mowie polskiej Pismo Święte”.
*W nawach bocznych kościoła znajdują się tzw. szafki cechowe. Były one użytkowane przez wągrowieckie cechy rzemieślnicze. Przechowywano w nich m.in. dary przeznaczone na utrzymanie świątyni ale również prywatne depozyty “bankowe”
Drzwi do szafki cechowej w nawie kościoła farnego, fot. Zbigniew Paulus.
.
