Zachowane w rejonie Gołańcz-Wągrowiec schrony bojowe piechoty z 1939 roku (14 obiektów) stanowiły część umocnień obronnych zachodniej granicy Polski. Linia obrony w tym rejonie została zorganizowana w oparciu o naturalne walory obronne, jakie zapewniał szereg jezior połączonych ze sobą Strugą Gołaniecką.
Budowę obiektów wchodzących w skład linii umocnień przeprowadziły jednostki 26 Dywizji Piechoty, które przybyły w okolice Wągrowca pod koniec marca 1939 r. Prace fortyfikacyjne rozpoczęły się trzy miesiące później, a do pomocy przydzielono wojsku ludność cywilną. Prócz betonowych schronów bojowo-obserwacyjnych w skład umocnień wchodziły rowy strzeleckie, zasieki, rowy przeciwpancerne, spiętrzenia wód oraz zaminowania.
Schron bojowo-obserwacyjny z 1939 roku, ul. Rogozińska, Wągrowiec, fot. archiwalna.
Ciekawostką związaną ze stacjonującym w mieście 37 Łęczyckim Pułkiem Piechoty im. ks. Józefa Poniatowskiego, jest kamień z pamiątkową inskrypcją, znajdujący się obecnie na tzw. Kozim Rynku, w dzielnicy Osada (ul. Leśna).
1 września 1939 r. rozpoczęła się II wojna światowa. W kolejnych dniach Wągrowiec kilkakrotnie był bombardowany przez niemieckie lotnictwo. Główne kierunki uderzenia wojsk III Rzeszy ominęły przygotowaną linię umocnień. Wobec groźby okrążenia, w nocy z 3 na 4 września jednostki 26 Dywizji Piechoty otrzymały rozkaz wycofania się na drugą linię umocnień.
*
W Wągrowcu zbudowano w 1939 r. dwa schrony bojowe typu „A”. Ocalał jeden z nich, usytuowany przy moście na ul. Rogozińskiej. Przeznaczeniem tego typu umocnień było prowadzenie obserwacji oraz ognia w jednym kierunku, w celu uniemożliwienia przejścia wroga na danym odcinku obrony. Przeznaczone były dla 2-3 członków załogi zaopatrzonej w 1 ręczny karabin maszynowy.
Bunkier przy ulicy Rogozińskiej stanowi ciekawy przykład realizacji polskiej sztuki inżynieryjnej w wojskowym budownictwie obronnym II Rzeczypospolitej.
Folder wydany w ramach pikniku militarnego w Wągrowcu, 2015 r.
