Klara Prillowa urodziła się 11 lutego 1907 roku w Bydgoszczy. Artystka wszechstronna jak pisze o niej Aleksander Błachowski w Sztuce Ludowej Pałuk, Przeszłość i Teraźniejszość.1 Jej dorobek twórczy szeroko wykracza poza twórczość ludową. Artystka już od dziecięcych lat wykazywała duże zdolności plastyczne, podobno kiedy pasła gęsi w wolnych chwilach strugała figurki z drewna czy lepiła je z gliny.2 Pasję tę rozwijała, była niesamowicie uzdolniona. Stała się świetną, świadomą obserwatorką życia codziennego, tworzyła portrety osób, które napotkała w Kcyni w latach trzydziestych i czterdziestych dwudziestego wieku, gdzie zamieszkała po zawarciu małżeństwa, z tamtejszym mistrzem malarstwa Pawłem Prillem. Wśród sportretowanych możemy odnaleźć figury muzyków, Pałuczanek w odświętnych czepcach, żebraków czy wędrowców. Styl jej prac był bardzo oryginalny, twarze postaci wyróżniają się poprzez mimikę w nich zawartą. Przez lata ulegał on zmianie, począwszy od przykrej groteski, charakterystycznej dla prac wykonanych w czasie okupacji, która maniera to utrzymała się aż do lat sześćdziesiątych by później przerodzić się w realizm.3
Na tym jednak nie poprzestała, posiadała ona słuch absolutny, który później pomógł jej zapisywać ze słuchu zasłyszane melodie i pieśni, które stały się niesamowicie cennym zapisem kultury niematerialnej regionu Pałuk i Pomorza. Przez wiele lat gromadziła również zabytki materialne, haftowała i kopiowała wzory z czepców by zachować je dla pokoleń, wielokrotnie organizowała też warsztaty hafciarskie by umiejętność ta nie zaginęła na przestrzeni lat wśród młodego pokolenia. Klara Prillowa swoim zaangażowaniem i pasją inspirowała wszystkich wokół, animowała środowisko, tchnęła ponownie życie w nieistniejące już kapele regionalne Pałuk i stworzyła własną kapelę “Pałuki”. Jej dom i pracownia stały się miejscem spotkań lokalnej społeczności, jak i odwiedzin badaczy i studentów, zawsze otwarty i pełen inspiracji. Dzięki Klarze Prillowej pokolenia młodych ludzi miały szansę na odkrywanie własnej przeszłości, która ponownie zawitała w teraźniejszości. Artystka zmarła 8 października 1991 roku w Kcyni.
Rzeźba “Dziadek z torbą”
Rzeźba “Dziadek z torbą”, autorka: Klara Prillowa (sygn. MRW-E/995).
Rzeźba figuralna wykonana z gliny suszonej, przedstawia staruszka w kapeluszu, spod którego wychodzą włosy okalające twarz. Forma rzeźby pełna, układ zamknięty, blokowy, ramiona postaci w pełni przylegają do jej ciała. Starzec ubrany jest w długi płaszcz z kołnierzem, u dołu spod płaszcza wystają czubki butów. Na prawym boku zwisa owalna torba, na długim pasku, przewieszonym przez lewe ramię. Sylwetka lekko przygarbiona, lewa ręka wyciągnięta wzdłuż ciała, prawa umieszczona na wysokości pasa. W prawej dłoni trzyma kilka małych, płaskich przedmiotów, w lewej kij z nanizanymi krążkami. Twarz bardzo dokładnie wymodelowana: długi, garbaty nos, oczy i usta szeroko otwarte, odsłaniające brakujące uzębienie. Lico naznaczone zmarszczkami, uszy duże i odstające. Jest coś w tym spojrzeniu rozdzierającego, postać wyraża jakąś rozpacz czy gorycz, którą odczuwa odbiorca, kiedy się na nią zerka. Rzeźba w układzie wertykalnym. Całość naturalnie połączona z podstawą, w jednolitym, szarym kolorze. Wewnątrz podstawy otwór, na obrzeżu sygnatura: “Klara Prillowa”. Z tyłu na wysokości prawej ręki wyżłobiona cyfra “27”, a z prawej strony, u dołu cyfra “26”. Po bokach sylwetki w dolnej partii wywiercony otwór.
(wg: Gabriela Bartkowiak, Karta katalogowa obiektu, 2007)
*
Rzeźba “Babcia z ptaszkami”
Rzeźba “Babcia z ptaszkami”, autorka: Klara Prillowa (sygn. MRW-E/994).
Rzeźba figuralna, ulepiona z gliny, przedstawia staruszkę z chustą na głowie, spod której wychodzą skręcone włosy, okalające twarz. Kobieta ubrana w koszulę z ozdobną kryzą, czyli szerokim kołnierzykiem uformowanym w fałdy, oraz długą spódnicę, którą z przodu zakrywa fartuch ozdobiony żłobieniami sugerującymi haft. Postać lekko pochylona do przodu z rękami przylegającymi do sylwetki. Na prawej ręce, ułożonej na wysokości pasa siedzi ptaszek, drugiego staruszka trzyma w dłoni. Lewa ręka wyciągnięta wzdłuż sylwetki, w dłoni trzyma koszyk z ptaszkami, które siedzą też wokół nadgarstka. Twarz staruszki starannie wypracowana z zaznaczonymi oczami, szerokim nosem i otwartymi ustami. Całość naturalnie połączona z podstawą w jednolitym szarym kolorze, wewnątrz podstawy znajduje się otwór, na obrzeżu sygnatura: “Klara Prillowa”.
(wg: Gabriela Bartkowiak, Karta katalogowa obiektu, 2007).
*
Rzeźba “Klarnecista”
Rzeźba “Klarnecista”, autorka: Klara Prillowa (sygn. MRW-E/101).
Rzeźba mała, przedstawiająca mężczyznę, w długim kaftanie, w którym wyraźnie zostały zaznaczone dwie kieszenie, wypukłe, umieszczone po jego bokach. Forma rzeźby niepełna, układ zamknięty, blokowy, ramiona postaci całkowicie do niej przylegają, dłonie również, ale są w pełni wykształcone. Stopy postaci są zarysowane i przylegają naturalnie do podstawy. Postać oburącz trzyma klarnet, który ma przytknięty do ust. Jego twarz nie jest w pełni wykształcona, nie widzimy jego ust, wydaje się jakby jego masywne policzki dominowały tą przestrzenią, usta zdają się być skryte w brodzie, której zarys widzimy, nos niewykształcony w pełni, oczy zdają się nieruchome, zamknięte. W kompozycji przedstawienia możemy dostrzec wyraźne nachylenie postaci ku przodowi. Rzeźba jest wertykalna, układ stereometryczny. Glina o barwie żółtej, klarnet i czapka zostały zabarwione na kolor ciemny. Wewnątrz podstawy głęboki otwór, na obrzeżu widnieje autograf: “ Klara Prill”.
(wg: Honorata Niemiro, Karta katalogowa obiektu, 1988).
*
Przypisy:
1 Aleksander Błachowski [w] Sztuka Ludowa Pałuk, Przeszłość i Teraźniejszość, Wojewódzki Ośrodek Kultury, Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz 2006, s. 50.
2 Wanda Szkulmowska, Klara Prillowa – osoba i działalność, [w] Sztuka Ludowa Pałuk, Przeszłość i teraźniejszość, Wojewódzki Ośrodek Kultury Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz 2006.
3 Aleksander Błachowski [w] Sztuka ludowa Pałuk, Przeszłość i Teraźniejszość, Wojewódzki Ośrodek Kultury, Kujawsko-Pomorskie Towarzystwo Kulturalne, Bydgoszcz 2006, s. 50.
[opr. Paulina Łaszewska].