5 lutego wspominamy świętą Agatę z Sycylii. Żyła w III wieku w Katani na Sycylii. Urodziła się w zamożnej rodzinie. Była bardzo pobożna, dlatego większość czasu spędzała na modlitwie. Odmówiła zamążpójścia rzymskiemu namiestnikowi Katanii, za co została skazana na okrutne tortury. Zginęła śmiercią męczeńską.
Według legendy po śmierci, Agata szybko została przez ludzi uznana za świętą. Gdy pewnego dnia na wyspie wybuchła Etna, ludzie wyszli w kierunku wulkanu niosąc welon wyciągnięty z grobu świętej Agaty. Dzięki niemu, spływająca lawa zagrażająca miastu zatrzymała się przed jego bramami. Ten opis przyczynił się do tego, iż święta Agata stała się patronką zawodów związanych z ogniem: kominiarzy, ludwisarzy czy odlewników.
W polskiej tradycji ludowej w dzień święta Agaty – 5 lutego w kościołach święciło się sól, której przypisywano szczególne moce. Wierzono, że ma ona właściwości lecznicze. Dlatego przykładano ją na bolące zęby czy uszy. Jako lekarstwo podawano chorym poświęconą sól wymieszaną z okruchami chleba. Taką mieszankę podawano również jako dodatek do karmy dla zwierząt, aby chronić je przed pomorem.
Ową sól wrzucali rybacy do wzburzonej wody podczas sztormów i nawałnic. Wrzucano ją również podczas pożarów domostw, ponieważ wierzono, że ugasi ona płomienie.
W ikonografii świętą Agatę przedstawiano z palmą męczeńską, obcęgami, obciętymi piersiami położonymi na misie, domem w płomieniach czy koroną w rękach.
Jest ona również orędowniczką w chorobach piersi, pożarach, trzęsieniach ziemi czy innych żywiołach.
Przysłowie związane ze świętą Agatą:
Gdzie święta Agata, bezpieczna tam chata.
Bibliografia:
B. Ogrodowska, Ocalić od zapomnienia, Polskie obrzędy i zwyczaje, Warszawa 2006, s. 78-79.
W. Vargas, P. Zych, Święci i Biesy, Olszanica 2017, s. 11.
[Opr. W. Gruchała]